هامبارتسوم گریگوریان از دیگر موسیقیدان معروف ارمنی است که دانشآموخته فرانسه است و او در تهران اقدام به تشکیل گروه آواز (کومیتاس) میکند. پس از اتمام تحصیلات در سال ۱۲۸۳ خورشیدی (۱۹۰۴ میلادی) در شهرهای رشت و تبریز اقدام به تدریس موسیقی و تشکیل گروه سرایندگان از دانش آموزان و اجرای کنسرتهای مختلف کرد. این کارخانه در اواخر دهه بیست میلادی توسط «آرمناک پوخاریان» در تبریز تأسیس شد و در تولید صندلی فعال بود. بعدها با تصمیم شورای خلیفهگری این کتابها که حدود ۴ هزار جلد کتاب بود تحت سرپرستی (انجمن کلوب ارمنیان) درآمد. در سال ۱۹۰۱ میلادی وقتی دولت ایران میخواست مبلغ بیست و دو میلیون و پانصد هزار منات طلا از دولت روسیه تزاری با بهره پنج درصد وام دریافت کند، «آلکساندر تومانیان» عریضهای به دربار قاجار نوشت و اعلام کرد که حاضر است این مبلغ وام را در اختیار دولت بگذارد تا دولت ایران پیش روسها دست دراز نکند. بدل آرزومانیان همراه با برادرانش این تجارتخانه را با سرمایه سیصد هزار تومان دایر کرد. لوون گریگوریان در سال ۱۲۹۶ خورشیدی (۱۹۱۷ میلادی) در مدرسه مرکزی خلیفهگری ارامنه تبریز یک گروه کر چهارصدایی تشکیل داد و همچنین گروه موسیقی مجلسی را تأسیس کرد که مدت ۳۰ سال رهبری آن را به عهده داشت.
گالوست خانیان، متولد ۱۹۱۰ میلادی تهران، از آثار وی میتوان به «مجموعه اشعار با تمام وجود» و «کتاب سلام بر تو ای انسان» اشاره نمود، او از بنیانگذاران انجمن ملی و فرهنگی ارمنیان بود. هدف آنان از این بذل و بخششها تغییر دین دادن اطفال ارمنی بود که به هیچ وجه موفقیتی کسب نکردند. این باشگاه به (باشگاه جوانان ارمنی) تغییر نام داد که بعداً به (باشگاه فرهنگی ورزشی آرارات) تبدیل شد. مدرسه ارمنیان نور در سال ۱۳۸۹ خورشیدی (۲۰۱۰ میلادی) تحت نظارت دانشگاه جامع علمی کاربردی میراث فرهنگی هگمتانه به مرکز علمی، کاربردی تبدیل شد که در حال حاضر در رشتههای معماری و خدمات ایران گردی فعال میباشد. با آمدن جوانان ارمنی از جلفای اصفهان-منطقه فریدن و چهارمحال به مسجد سلیمان تعداد جوانان بیشتر شد و تیم فوتبال به (باشگاه ورزشی ارمنیهای مسجد سلیمان) تبدیل شد. در تابستان سال ۱۳۲۳ خورشیدی با تلاش ۱۲۱ تن از اعضای مؤسس باشگاه ورزشی آرارات در تهران تأسیس شد.
این تجارتخانه در تهران تأسیس و پوست بره به کشور روسیه صادر و از آن کشور شکر وارد مینمود. آنان روده و پوست بره به خارج صادر میکردند. تولیدات چرم این کارخانه در بازارهای داخلی و همچنین به کشورهای آلمان، فرانسه و آمریکا صادر میشد. کار تجارتخانه صدور مواد خام مورد تقاضای بازارهای روسیه بود. مؤسس، صاحب امتیاز و سردبیر اسمی این هفتهنامه مارکار مارکاریان بود اما در اصل سردبیری آن را سقراط خان گلوفیان برعهده داشت. فوتبال: کارو حق وردیان، آندرانیک اسکندریان، آندرانیک تیموریان، مارکار آقاجانیان، وازگن صفریان، ادموند اختر، ادموند بزیک تنیس: آندره آغاسی بسکتبال: اوشین ساهاکیان شمشیر بازی:سرکیس آسادوریان وزنهبرداری: هنریک تمرزیان و لوون کورکچیان بوکس: ماسیس هامبارسومیان، وازیک قازاریان، واردگس پارسامیان، هاملت میناسیان، سورن پیرجانیان و لوون خاچاطوریان اتومبیلرانی: ادیک پطروسیان را میتوان نام برد. لوون گریگوریان تنظیمکننده سرودهای بسیاری به زبانهای فارسی و ارمنی است. از جمله موسیقیدانان و رهبران برجسته ارکستر باید لوون گریگوریان را نام برد. گورگن زرگریان در سال ۱۹۳۵ میلادی در شهرستان فریدن به دنیا آمد؛ وی در سال ۱۹۶۱ میلادی کارگاه تراشکاری و ماشینسازی خود را تأسیس و به طراحی و ساخت و تعمیر ماشین آلات صنایع صابونسازی و شکلاتسازی پرداخت.
وی پس از کسب تحصیلات ابتدایی در مدارس هایکازیان ارامنه تهران و مدرسه ژاندارک، تحصیلات عالی خویش رادر رشته دندانپزشکی پی گرفت و در سال ۱۹۴۱ میلادی به عنوان اولین زن دندانپزشک در این معلم خصوصی هندسه یازدهم رشته فارغالتحصیل شد. اولین زن بازیگر تئاتر در ایران هم دختر وی بود. برنامه تحصیلی و دروسی که در این کالج تدریس میشد، طبق برنامه و روش کالج لازاریان مسکو بود این کالج تا سال ۱۸۵۳ فعالیت داشت با ورشکسته شدن تجارتخانه سامیان، کالج نیز تعطیل شد. با افزوده شدن بر تعداد ارمنیان ساکن محلههای وحیدیه، زرکش و نارمک و عدم دسترسی آنان به امکانات فرهنگی، هنری و ورزشی در دسامبر ۱۹۶۳ انجمن فرهنگی سیپان برای رفع این کمبودها تأسیس شد. از بدو تأسیس باشگاه آرارات در رشتههای مختلف ورزشی فعالیت گستردهای آغاز نمودند مانند: وزنهبرداری، فوتبال، دوچرخه سواری، کوهنوردی، و غیره و ایجاد مسابقات ورزشی سراسری ارامنه ایران (المپیک ارمنیان) میباشد. انجمن در شهرهای مختلف ایرانی شعباتی تأسیس کرد. هراند هامبارسومیان اولین کارگاه سنگ بری شهر اصفهان به نام (آنی) را تأسیس کرد.
